Nói thật, việc luyện nốt cao á, ban đầu tôi nghĩ dễ ợt. Ai ngờ, nó là một cực hình luôn. Trước đây, giọng tôi chỉ xoay quanh mấy nốt trung thôi, qua khỏi nốt Si 4 (B4) là bắt đầu thấy có mùi tanh rồi. Giọng tôi nặng, nghe dày và chắc ở quãng thấp, nhưng cứ cố leo lên cao là nó bẹt ra, nghe yếu xìu. Thậm chí có lúc nó vỡ hẳn, nghe không khác gì tiếng gà bị bóp cổ.
Đến cái hôm đi karaoke với đám bạn, thằng nào cũng ca ầm ầm mấy bài đòi hỏi quãng giọng rộng, tôi ngồi im như thóc. Lúc cầm micro lên, định khoe bài tủ, đến đoạn cao trào là kít… Cả lũ cười ầm lên. Thề, lúc đó chỉ muốn đào cái hố chui xuống. Cái nỗi nhục này chính là động lực lớn nhất khiến tôi phải lao vào luyện tập, quyết tâm mở rộng quãng giọng bằng mọi giá.
Vật lộn với đống “mẹo vặt” trên mạng
Sau cái vụ ê chề đó, tôi điên lắm, quyết phải luyện cho ra hồn. Tôi nhảy vào YouTube, xem hết thầy này bà nọ. Mỗi người chỉ một kiểu, mỗi phương pháp là một “công cụ” khác nhau. Thằng thì bảo phải “hát từ bụng,” thằng thì bảo phải “hát bằng đầu.” Tôi làm theo đủ kiểu, giống như một công ty nhỏ cố gắng nhét đủ mọi loại công nghệ vào một cái hệ thống duy nhất vậy:
-
Áp dụng kỹ thuật “Gồng”: Tôi cố gắng gồng cổ, đẩy hết sức từ họng, nghĩ là gồng mạnh thì nó sẽ lên. Kết quả: Khản giọng, đau rát họng, không lên được nốt nào, hàng xóm tưởng tôi bị quỷ nhập. Vô dụng, lại còn tốn sức!
-
Đổi sang “Giọng gió” (Falsetto): Tuần thứ hai, tôi nghe lời mấy ông thầy mạng, chuyển qua hát giọng gió hoàn toàn. Nghe thì lên được, nhưng tiếng mỏng dính, yếu xìu, không hề có lực. Mà mấy ông thầy mạng lại cứ bảo “phải tập giọng gió mới lên được.” Lên được thì lên, nhưng không ai muốn nghe.
-
Làm quen với “Hơi thở sâu”: Nghe thì cao siêu, nhưng thực ra là cố gắng hít thật sâu. Hít đến nỗi bụng phồng như cái trống. Lên nốt cao thì hụt hơi giữa chừng. Giống như kiểu máy tính bị giật lag, đơ giữa chừng vì bị quá tải dữ liệu đầu vào.
Tôi cảm thấy mệt mỏi và bế tắc kinh khủng. Tôi áp dụng cả chục kỹ thuật vào cái cổ họng bé tí này, nó chống đối lại hết. Sự thật là, tôi đang làm đủ thứ lôm côm mà không hiểu rõ bản chất vấn đề. Tôi cứ nghĩ là nốt cao là phải la thật lớn. Chính cái suy nghĩ đó đã giết chết sự tiến bộ của tôi.
Tìm ra “chìa khóa” không ngờ: Đừng cố la, hãy… chuyển số!
Tôi đã suýt bỏ cuộc rồi. Tôi nghĩ mình sinh ra chỉ để hát quãng trung. Nhưng có một lần, tôi tình cờ xem được đoạn phỏng vấn một ca sĩ nhạc rock lão làng. Ông ấy không nói về kỹ thuật Opera hay khoa học phức tạp, ông ấy chỉ nói một câu đơn giản: “Nốt cao không phải là la lớn. Nó là cách bạn chuyển từ giọng nói sang giọng hát mà không làm thay đổi luồng hơi.”
Nghe thì mơ hồ, nhưng tôi bắt đầu thử nghiệm. Tôi ngừng việc gồng cổ. Tôi bắt đầu làm quen với việc tưởng tượng âm thanh được đẩy ra phía trước mặt, ngay chỗ sống mũi, cái “mặt nạ” mà người ta vẫn nói. Thực ra, nó chỉ là cảm giác thôi, chứ ai mà đẩy âm thanh bằng mũi thật được.
Tôi nhận ra vấn đề lớn nhất của mình là sự không đồng nhất giữa hơi thở và dây thanh âm. Cứ lên cao là tôi dùng họng để đẩy. Giống như cố chạy xe số 4 ở tốc độ 20km/h vậy, nó gằn máy mà không chịu đi.
Cách tôi luyện tập sau đó rất đơn giản, chỉ tập trung vào việc “chuyển số” mượt mà:
-
Luyện Lip Trills (Rung môi) và Tongue Trills (Rung lưỡi): Cái này cực kỳ quan trọng, nó là nhân tố thay đổi cuộc chơi của tôi. Rung môi giúp tôi học cách sử dụng hơi đều, không bị áp lực lên họng. Lúc đầu rung như bị cảm lạnh, nhưng sau vài tuần, tôi kiểm soát được luồng hơi đi qua họng mà không bị siết.
-
Bài tập “Xe Cấp Cứu” (Siren): Tôi chỉ ư ử như tiếng xe cứu thương. Kéo từ nốt thấp nhất lên nốt cao nhất mà không bị vỡ hoặc bị chuyển hẳn sang giọng gió yếu ớt. Phải nghe thật nhẹ, thật mượt. Đây chính là cách tôi dạy cổ họng mình “chuyển số” mượt mà.
-
Hát bằng “Giọng pha” (Mixed Voice) nhẹ: Thay vì chuyển hẳn sang giọng gió yếu ớt, tôi cố gắng giữ cái cảm giác “nói nhẹ” khi đi lên. Tưởng tượng như đang gọi điện thoại cho người yêu lúc nửa đêm, phải nói đủ nghe mà không đánh thức bố mẹ. Tức là, âm thanh vẫn phải vang, nhưng không được dùng lực cơ cổ.
Mỗi ngày, tôi dành khoảng 45 phút cho những bài tập này. Nếu hôm nào thấy họng hơi đau, tôi nghỉ ngay. Không cố đấm ăn xôi. Bởi vì tôi biết, nếu cố quá, hệ thống của tôi sẽ “sập” ngay, giống như server bị quá tải.
Thành quả và bài học đau thương
Sau gần 5 tháng tập luyện điên cuồng và liên tục tự điều chỉnh, tôi đã mở rộng quãng giọng của mình lên được thêm khoảng 4 nốt. Từ chỗ tối đa là Si 4 (B4), giờ tôi có thể chạm tới Fa 5 (F5) một cách ổn định, có lực, đủ để hát những bài nhạc Pop khó nhằn. Quá trình này không chỉ giúp tôi lên cao hơn, mà còn khiến quãng trung của tôi nghe dày và vang hơn.
Nhưng để có được 4 nốt đó, tôi đã phải đánh đổi gì?
Tôi phải từ bỏ thói quen uống nước đá và ăn cay trong suốt bốn tháng ròng rã. Tôi phải chịu đựng những lời than phiền của hàng xóm về những tiếng “ư ử” vô tri lúc nửa đêm. Tôi mất rất nhiều thời gian để hiểu ra một điều: Kỹ thuật nốt cao không phải là kỹ năng mới, mà là việc tối ưu hóa cách sử dụng hơi thở và cơ thể mình. Giống như việc một lập trình viên tìm ra cách tối ưu hóa code cũ chứ không phải viết một cái app mới hoàn toàn.
Mấy thằng bạn ngày xưa cười tôi, giờ nó cứ đòi tôi chỉ cách lên nốt cao. Tôi chỉ cười. Lúc tôi vật lộn, nó đâu có biết. Mà tôi cũng chả muốn chỉ chi tiết cho nó làm gì. Bởi vì, con đường luyện giọng nó giống như việc bạn tự tìm ra bug trong hệ thống của chính mình vậy. Người khác có thể chỉ cho bạn công cụ (như Lip Trills), nhưng bạn phải tự mình cảm nhận và sửa lỗi trong cơ thể mình.
Nói tóm lại, luyện nốt cao không dễ. Nó cần sự kiên nhẫn kinh khủng và một chút thông minh trong cách luyện tập. Nếu bạn đang vật lộn, đừng nản. Cứ làm những bài tập cơ bản nhất, đều đặn nhất. Đừng cố gắng “nhảy cóc” lên những kỹ thuật cao siêu. Cứ làm tốt cái cơ chế lấy hơi và rung dây thanh nhẹ nhàng trước đã. Sau đó, mọi thứ sẽ tự động mở ra thôi.
